کهن ترین میهن پارسیان در ایران: بررسی دیدگاه ها

هرچند نام پارس از دوره هخامنشی به سرزمینی در جنوب ایران گفته می شود، ولی بر پایه پژوهش های زبانی در مدارک آشوری، پیش از آن چندین ناحیه در ایران به این نام یا صورت های دیگر آن(پارسوا، پارسواش، پارسوماش) خوانده می شدند.از این نواحی احتمالاً باید از پیرامون دریاچچه اورمیه، پیرامون کرمانشاه، و پیرامون ایلام یاد کرد.حتی پژوهش های نو، نشان داده اند که واژه پارت، نام کهن خراسان، گونه دیگری از همین نام و هم ریشه آن، و همه آن ها به یک معنی و آن «مرز» یا «پهلو» است.نخستین بار که این نام در تاریخ می آید، به گونه پارسوا در گزارش های آشوریِ سده 9 پ.م است و از آن پس پیوسته در نوشته های دیگر آشوری از آن هم چون سرزمینی فرمان بردار یاد می شود.از آن جا که نام نخستین پارسوایِ تاریخ در گزارش های مربوط به لشکرکشی های آشوریان به زاگرس شمالی و مرکزی می آید و در کنار آن نام جاهایی در شمال غربی ایران نیز ذکر می شود، از این رو پژوهندگان از دیرباز جایگاه این پارسوا را جایی در پیرامون دریاچه اورمیه شناسایی کرده بودند.هرچند پژوهندگان بعدی پارسوا را در زاگرس مرکزی شناسایی کرده اند، ولی پذیرش این فرضیه نمی تواند به معنی مستثنی دانستن دامنه پارسوا تا دریاچه اورمیه باشد و از این رو، شماری از پژوهندگان امروزی، پارسوا را سرزمینی گسترده می دانند نه یک واحد جغرافیایی خاص.در کنار این دیدگاه، هنوز هم شماری از تاریخ دانان هم چنان سرزمین کنونی جنوب آذربایجان یا شمال کردستان را یکی از نخستین زیست گاه های پارسیان در ایران می دانند.